Los ornitólogos tamos avezaos a los censos d’aves acuátiques, que son perinteresantes por que dan conocencia de la población a nivel llocal. Los recuentos o censos “totales” del númberu d’aves d’una zona húmeda son cenciellos, anque dacuando aburribles, y tán al algame de tolos paxareros con un mínimu de formación. N'otres tribes d'aves, sobremanera los paseriformes, esta cuantificación nun se lleva a efeutu, por esistir un desconocimientu de la densidá d'aves de munches families y en munchos medios, y apaez la entruga de si nun esiste dalgún métodu cenciellu y que nos dea información sobre la densidá d'aves nel espaciu, y nel tiempu na que podamos tener enfotu. El retruque ye afirmativu, esisten dellos de gran utilidá y cencellez, pero de toos ellos yo voi a cuntáivos el métodu que llevamos usando dende fai más de diez años na localidá onde moro, el transeutu o itinerariu de censu, col que de forma cenciella, y con poca brenga, llogramos unos datos de gran interés, siquier pa los mios propósitos.
La base del itinerariu de censu o transeutu nun ye otra que facer un percorríu a velocidá de marcha baxa (2-3 km/h) anotando les aves que vamos atopando, col númberu d'aves y la distancia calculamos l'Índiz Kilométricu d’Abondanza (IKA), que ye una midida de la densidá relativa d'aves (aves/km). A les traces esti ye’l métodu, pero pa ser un pocu más rigorosos tenemos que siguir una serie de pautes, que traten de uniformizar los datos llograos colos que tomen otros oservadores o investigadores.
¿Cuáles son les pautes que tenemos de siguir pa facer un transeutu d'alcuerdu otros observadores? La primera débese a un efectu estadísticu, tenemos de caltener la velocidá siempres constante, con cuenta de que toes les aves presentes tean les mesmes probabilidaes de ser atopaes. Tenemos qu’evitar, per otru llau, los dobles contautos, en principiu polo tanto nun vamos anotar les aves que nos devasen dende tras, o nos pasen dende alantre escontra tras. Otru puntu importante ye la distancia del percorríu, esta tien que ser lo bastante llarga pa evitar el llogru de densidaes bien alloñaes de la realidá, y que nun dependan del llargor del percorríu, la distancia va camudar según el mediu nel qu'atopemos, asina pala la campiña atlántica o de la mariña central d’Asturies, investigaciones n’Asturies dan qu'un percorríu de dos km ye abondo pa llograr una descripción fiable de la comunidá d'aves d'esi mediu, pa otros medios va variar, anque creo que dos km ye una distancia de la que nun tendríamos qu’alloñanos demasiáu. Tamién podemos destremar el llargor en tramos de 500m, por casu, pa calcular los índices parciales.
Polo habitual, l'hábitat onde se fae'l percorríu tien que ser uniforme, anque según los nuesos propósitos non siempres tien que ser asina, pues el nueso propósitu por casu puede ser cuantificar el númberu d'aves d'un territoriu concretu contemplando una amuesa de tolos hábitats qu'apaecen nél, col fin de comparalu con otru territoriu, esta opción por tanto va depender de los fines del oservador.
L'horariu ye tamién un puntu que nel qu’hai una pauta, polo xeneral, tien que realizase ente la salida del sol y dos hores siguientes. Sicasí, ye daqué que por casu el naturalista que deseye tomar datos ensin necesidá d'enforma rigor puede resalvalo, amás delles especies son menos “madrugadores” o más “friolentes” qu'otres, polo que d'una forma o otra los datos pueden apaecer sesgaos, asina por casu l’IKA del saltón (Cisticola juncidis) nun mesmu itinerariu de 2,4 km. camudó de 0,42 aves/km nel amanecer d'una mañana de xineru, a 2,96 aves/km a les 12 d'esi mesmu día, mentantes que col raitán (Erithacus rubecula) asocedió lo contrariu al alba deteutáronse 3,33 aves/km y 0,42 a mediudía. Yo, sacantes que tea faciendo un estudiu concretu o nel itinerariu que faigo toles selmanes nel campu Bañugues dende 2002, nun m'esmolezo muncho pela hora, anque suelo refugar de facelos nes hores centrales del día, y trato de facelos pela mañana, anque prefiero facer un transeutu a media tarde que m'informe del númberu averáu de raitanes que llegaron nuna cayida serondiega masiva, que contentame con apuntar nel cuadiernu de campu qu'había munchos raitanes; al revisar los datos de campu atrasáos daste cuenta de lo que val ver que na entrada de 2011 yeren 22 aves/km y en 2012 había 67 aves/km, en dambos casos son munchos raitanes, pero les cifres numbériques destremen enforma.
El tiempu atmosféricu tamién frada’l resultáu, nun tenemos de facer transeutos mientres llueve o cuando sopla aire, sinón los nuesos datos va tar condicionaos por ellos.
Cuando apurrimos datos procedentes de transeutos ye recomendable qu'indiquemos el llargor del percorríu y el mediu, o bien el númberu d'aves y ente paréntesis l’IKA: 26 aves (IKA=5,82).
El transeutu podemos completalu col taxiáu, nel qu'establecemos una banda de 25 m a cada llau del percorríu, anotando les aves que tán dientro d'esa banda, lo que va dexanos tener el númberu d'aves per unidá de superficie, en cuenta de aves/km, tien el problema de refugar hasta'l 80% de los datos que llograríamos col transeutu, sicasí nun nos cuesta nada facer dos columnes nel cuadiernu de campu y anotar les aves de dientro de la faza de 50.pal cálculu del númberu d'aves por km2, y éstes más les de fuera pal cálculu del IKA, va servite pa comparar los tos datos colos de otros oservadores.
¿Cuálos son los beneficios que llogra l'ornitólogu aficionáu al usar esti métodu? Tolos ornitólogos tamos acostumaos a ver gráfiques del númberu d'aves censaes en tal o cual embalse, ría o playa, pero son raros los gráficos onde se nos amuesa’l númberu d'aves terrestres a lo llargo l’añu, en parte entiéndese pol fechu de que nun ye lo mesmo cuntar toles aves d'una llaguna o un estuariu que cuntar toles aves d'una gran estensión de terrén; los transeutos pueden aforranos muncha brenga, y danos dellos prestos, pues con facer unos pequeños percorríos fixos de forma habitual vamos llograr una midida bien averada a lo qu'asocede na realidá, por casu, nel gráficu que vemos debaxo podemos reparar como camudó'l númberu de chis de los praos (Anthus pratensis) nun transeutu de 2,35 km nel campu de la llocalidá de Bañugues en 2012. Na gráfica podemos ver bien definíos los picos del pasu primaveral y serondiegu, la entrada d'aves en foles de fríu de xineru, l'ausencia d'aves branices.
 |
Otra utilidá del transeutu ye la de poder cuantificar la densidá de territorios d’añerada d'aves, basta con rexistrar el númberu de territorios de cría d'aves o de grupos familiares en vegada, o al empar, del númberu d'aves por km. Nel siguiente exemplu podemos ver el númberu mediu de territorios de cerrica (Troglodytes troglodytes) atopaos en dellos transeutos en distintos medios nel términu municipal de Gozón, lo que danos una idea de les preferencies d'esta especie ubiquista.
Les posibilidaes son munches, casi tantes como entrugues puedan asocedenos sobre la densidá del númberu d'aves nun territoriu, la so variación o la comparanza cola d'otros llugares. Esti métodu ye de gran utilidá, non yá como mediu d'investigación ecolóxica, sobre lo que yá aldericaron investigadores de sonadía, sinón como mediu de conocencia del ornitólogu aficionáu, y como preséu de cara a conocer l'estáu de les comunidaes d'aves con mires al caltenimientu o de cara al siguimientu de los efeutivos d'una determinada especie o grupu d'especies. Pamique motivos nun falten pa entamar a transeutar.
Comentarios
Publicar un comentario